Bệnh huyết khối tĩnh mạch là một trong những biến chứng nguy hiểm trong thời gian hậu phẫu. Mặc dù thời đại hiện nay có nhiều biện pháp dự phòng được sử dụng nhưng một tỉ lệ đáng kể huyết khối tĩnh mạch được ghi nhận. Phẫu thuật cắt tử cung là phẫu thuật thường nhất trong phụ khoa và tỉ lệ huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật này chưa được ghi nhận chính xác và con số dao động từ 1 đến 12% tùy vào báo cáo.

Một nghiên cứu lớn được thực hiện nhằm xác định tỉ lệ huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật cắt tử cung và đồng thời xác định các yếu tố nguy cơ của bệnh. Kết quả của nghiên cứu được đánh giá bằng chứng ở mức độ III.

Nghiên cứu được thiết kế theo mô hình nghiên cứu hồi cứu. Dữ liệu được lấy từ 51 bệnh viện ở Mỹ tham gia nghiên cứu, các bệnh nhân được phẫu thuật cắt tử cung từ tháng 1 năm 2008 đến tháng 4 năm 2014 được đem ra phân tích. Bệnh huyết khối tĩnh mạch được xác định bao gồm huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi hoặc cả hai trong thời gian 30 ngày sau phẫu thuật. Các yếu tố nguy cơ liên quan tới bệnh huyết khối tĩnh mạch được xác định bằng cách sử dụng các phương pháp thống kê phân tích nhị biến và mô hình hỗn hợp logistic.

Kết quả cho thấy tỉ lệ bệnh huyết khối tĩnh mạch là 0.5% (110/20496) trong đó huyết khối tĩnh mạch sâu chiếm 38.2% số ca (42/110), thuyên tắc phổi chiếm 50.9% số ca (56/110), 10.9% (12/110) số ca hiện diện cả hai. Nghiên cứu xác định bệnh nhân có một trong bốn yếu tố sau thì nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật cắt tử cung cao hơn.
²  Chỉ số khối cơ thể (BMI) bằng hoặc trên 35 (40% so với 25.2% ở bệnh nhân không có yếu tố này, tỉ số odds 1.96, khoảng tin cậy 95% là 1.08-3.56, trị số P 0.03).
²  Phẫu thuật cắt tử cung ngả bụng - mổ hở (61.8% so với 29.9% ở bệnh nhân không cắt tử cung ngả bụng, tỉ số odds 2.67, khoảng tin cậy 95% là 1.46-4.86, trị số P 0.001).
²  Chỉ định phẫu thuật liên quan đến ung thư phụ khoa (16.4% so với 9.6% ở bệnh nhân không có yếu tố này, tỉ số odds 2.49, khoảng tin cậy 95% là 1.22-5.07, trị số P 0.01).
²  Thời gian phẫu thuật tăng (tăng 1 giờ, tỉ số odds 1.55, khoảng tin cậy 95% là 1.31-1.84, trị số P< 0.001).



   Dụng cụ băng ép liên tục (sequential compression devices)
 
 
Ngoài ra nghiên cứu còn phân tích hiệu quả của việc dự phòng huyết khối tĩnh mạch bằng biện pháp sử dụng dụng cụ băng ép liên tục (sequential compression devices), hoặc / và heparin. Nhận thấy ở nhóm bệnh nhân dùng dụng cụ băng ép liên tục trước và sau phẫu thuật tỉ lệ huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật cao hơn hoặc bằng so với không sử dụng, do trong nhóm này có vài bệnh nhân không tiếp tục sử dụng dụng cụ nên chưa thể xác định đánh giá này. Còn ở nhóm bệnh nhân sử dụng heparin trước và sau phẫu thuật để dự phòng bệnh huyết khối tĩnh mạch thì tỉ lệ bị bệnh huyết khối tĩnh mạch cao hơn so với nhóm không sử dụng, nhưng kết quả này chỉ mang tính tham khảo do bác sĩ lâm sàng khi quyết định dùng heparin thì ở nhóm bệnh nhân đã hiện diện nhiều yếu tố nguy cơ gây huyết khối. Việc sử dụng heparin còn dẫn đến các nguy cơ khác, như tăng lượng máu mất trong phẫu thuật, tăng khả năng truyền máu và phải mổ lại.

Tóm lại chỉ số khối cơ thể trên hoặc bằng 35, cắt tử cung đường bụng- mổ hở, thời gian phẫu thuật tăng và chỉ định phẫu thuật liên quan đến ung thư là những yếu tố nguy cơ của bệnh huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật cắt tử cung. Kết quả này rất có ích cho bác sĩ lâm sàng trong việc lựa chọn phương pháp cắt tử cung, sử dụng biện pháp dự phòng huyết khối, và theo dõi hậu phẫu.
 

Từ khóa: Yếu tố nguy cơ của bệnh huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật cắt tử cung